Erfenis verwerpen of aanvaarden

Informatie over erven en nalatenschap

Alle informatie op deze website valt onder de voorwaarden beschreven in de 'gebruiksovereenkomst'
Juridisch advies of juridische bijstand nodig m.b.t. erven en nalatenschap? Contacteer hier een advocaat erfrecht in uw regio.

De erfenis of nalatenschap verwerpen of aanvaarden?

Wie tot een nalatenschap geroepen wordt, kan een drievoudige keuze maken:

Er is zuivere aanvaarding van de nalatenschap wanneer hij die tot de erfenis geroepen is, daarmee instemt, de goederen zonder meer in ontvangst neemt en ze vermengt met zijn eigen goederen als definitieve eigenaar ervan.

De zuivere aanvaarding van de nalatenschap gebeurt ofwel uitdrukkelijk (door een verklaring van de erfgerechtigde in een authentieke of onderhandse akte), ofwel stilzwijgend (zonder pleegvormen). Dat laatste gebeurt zodra de overlevende een handeling stelt die noodzakelijk zijn bedoeling om te aanvaarden insluit en die hij alleen maar kan verrichten in zijn hoedanigheid van erfgenaam. De verkoop van een goed dat tot de nalatenschap behoort, gaat verder dan zomaar een daad van bewaring of van beheer en impliceert dus de aanvaarding van een nalatenschap. Het voorlopig voortzetten van de handelszaak van de overledene houdt dan weer geen aanvaarding in.

Door de aanvaarding wordt de erfgenaam definitief eigenaar van wat hem uit de nalatenschap toevalt, en dit met terugwerkende kracht tot op de dag dat de erfenis is opengevallen. Dat betekent dat de erfgenaam ook definitief schuldenaar is geworden en dit tot beloop van zijn deel in de nalatenschap. Aangezien de goederen van de nalatenschap met zijn eigen persoonlijke goederen vermengd zijn, zal hij eventuele schulden zelf moeten betalen, zelfs al moet hij daarvoor zijn eigen goederen verkopen.

De verwerping van een erfenis wordt nooit zomaar vermoed. Het gebeurt sinds 2017 altijd uitdrukkelijk en wel voor de notaris.

De erfgenaam die een nalatenschap heeft verworpen, kan ze nadien nog altijd aanvaarden op voorwaarde dat ze nog niet door een ander iemand is aanvaard. In dat geval wordt de erfgenaam geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Hij zal niets uit de nalatenschap mogen nemen of behouden, maar hij zal ook geen schulden van de nalatenschap moeten betalen. De nalatenschap zal worden verdeeld alsof die erfgenaam nooit heeft bestaan, en zijn afstammelingen zullen hem ook niet bij plaatsvervulling kunnen vertegenwoordigen.

Er zijn ook fiscale gevolgen. Door de nalatenschap te verwerpen onttrekt de erfgenaam zich aan de verplichtingen bepaald in het Wetboek van Successierechten. Hij moet geen aangifte van de nalatenschap indienen en zal ook geen successierechten betalen.

De verwerping brengt ook een verandering in de devolutie mee en zorgt ervoor dat zijn deel aan de andere erfgenamen toekomt. Die verwerping mag tegenover de fiscale administratie niet frauduleus gebeuren. De erfgenamen, die uiteindelijk door de verwerping de goederen krijgen, zullen nooit minder successierechten betalen dan degene die verwerpt, ook al staan ze in een dichtere graad tegenover de overledene. De verwerping mag dus nooit leiden tot het betalen van minder successierechten.

De aanvaarding van de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving is een soort middenweg tussen de zuivere aanvaarding en de verwerping. De erfgenaam neemt hiertoe zijn toevlucht als hij niet zeker is over de toereikendheid van de activa van de nalatenschap om daarmee het passief ervan te kunnen betalen.

De aanvaarding vande nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving gebeurt, net zoals de verwerping, door een verklaring op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van het arrondissement waar de erfenis is opengevallen.

Sinds 2017 kan de aanvaarding van de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving enkel voor notaris plaatsvinden.

Na de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving kunt u de nalatenschap nog aanvaarden, maar niet verwerpen. Door de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving te aanvaarden, kan de erfgenaam vermijden dat de goederen van de nalatenschap met zijn persoonlijke goederen worden vermengd. Hiertoe moet de notaris een inventaris opmaken. Zodra die is opgesteld, zal de erfgenaam niet langer persoonlijk instaan voor de betaling van de schulden van de nalatenschap. Hij zal die alleen moeten betalen voor de waarde van dat deel van de goederen dat hij heeft verkregen.

Wanneer er te weinig goederen in de nalatenschap voorhanden zijn om de schulden te betalen, mogen de schuldeisers de goederen van de erfgenaam niet in beslag nemen. Ze moeten genoegen nemen met het bedrag van de nalatenschap, vastgesteld door de inventaris. Hoewel iedere erfgenaam vrij mag kiezen, is er nochtans een uitzondering op dit beginsel. Zo is het de regel dat de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving moet gebeuren om een erfenis te aanvaarden waartoe de minderjarige of de onbekwaamverklaarde is geroepen.

OPGELET: Toch opletten voor de fiscale gevolgen. Hij die de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving heeft aanvaard, betaalt ook onmiddellijk successierechten. Op ‘t eerste zicht betekent dit weinig gevaar. Hoe kan men nu nog in godsnaam successierechten betalen mocht nu blijken dat er meer passief dan actief in de nalatenschap aanwezig is? Het fiscale venijn zit in een bepaald wettelijk vermoeden.

Via een bankonderzoek stelt de fiscus vast dat de erflater binnen de drie jaar vóór zijn overlijden nog gelden heeft uitgegeven waarvan de bestemming niet kan worden aangetoond of gelden heeft geschonken aan personen wiens identiteit men niet kan aantonen. Zulke gelden behoren fictief tot de nalatenschap. Na de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving kan de erfgenaam de nalatenschap niet langer verwerpen. Ondanks het deficit betaalt hij dan toch nog successierechten.

Bron: Sterven en Erven - Auteur: Jos Ruysseveldt - ISBN: 9789491999086 – meer info

Vraag juridisch advies
aan een gespecialiseerd
advocaat erfrecht.

Advocaten erfrecht

Gespecialiseerde advocaten erfrecht verspreid over 15 kantoren in Vlaanderen & Brussel staan u bij met juridisch advies. Snel en discreet. Het contacteren van deze advocaten verplicht u verder tot niets.